NGUỜI IÀ CHƠI VƠI - KHOA HỌC NET

NGƯỜI GIÀ KHÔNG CHƠI VƠI

Có ai trong những người còn trẻ dành một khoảng thời gian lắng lòng mình lại để nhận ra quy luật: “Ai trong chúng ta rồi cũng phải già” và “Muốn lúc mình già được đối xử như thế nào thì ngay bây giờ hãy đối xử với người già như thế nấy”. Lòng chúng ta hoàn toàn thanh thản khi cả nhà đi làm, có người còn khóa cửa lại, để ông bà già ở nhà (có khi chỉ còn một mà thôi) với một lu gạo đầy và thức ăn trong tủ lạnh. Đó là cách đối xử của những người được cho là tử tế, còn những người không tử tế thì sao? Thì…, thôi không cần phải kể ra đây làm gì. Lẽ nào cuộc sống của người già chỉ là có cái ăn?

Trẻ con đi thành bầy

Người lớn đi thành đôi

Người già đi một mình…

chơi vơi…

Bài thơ trên tôi tình cờ đọc được ở đâu đó và từ “chơi vơi” cứ đeo đẳng tôi hoài. Từ đó, tôi hình thành một thói quen, quan sát người già ở mọi góc cạnh, hoàn cảnh. Quả là, người già mà đi một mình thì chơi vơi thật.

Theo bước chân của người già

Có ai trong những người còn trẻ dành một khoảng thời gian lắng lòng mình lại để nhận ra quy luật: “Ai trong chúng ta rồi cũng phải già” và “Muốn lúc mình già được đối xử như thế nào thì ngay bây giờ hãy đối xử với người già như thế nấy”. Lòng chúng ta hoàn toàn thanh thản khi cả nhà đi làm, có người còn khóa cửa lại, để ông bà già ở nhà (có khi chỉ còn một mà thôi) với một lu gạo đầy và thức ăn trong tủ lạnh. Đó là cách đối xử của những người được cho là tử tế, còn những người không tử tế thì sao? Thì…, thôi không cần phải kể ra đây làm gì. Lẽ nào cuộc sống của người già chỉ là có cái ăn?

Tôi đã từng lén theo chân của người già để rồi chạnh lòng biết rằng người già cứ rong ruổi mãi ngoài đường mà không biết đi đâu. Sáng sáng, trên các nẻo đường ở Quận I – Quận 3 – Quận 7 (TP.HCM), tôi thường gặp và trò chuyện với những người lớn tuổi, có hoàn cảnh: chồng hoặc vợ đã qua đời, các con bận đi làm, các cháu phải đi học, nhà chỉ còn ông (bà) thui thủi một mình. Không chịu nổi cảnh tù túng, cô đơn, ông (bà) bước ra đường dạo chơi, tha thẩn. Họ cứ chơi vơi như thế từ lúc còn khỏe mạnh cho đến khi còm cõi không còn đi được nữa. Tôi giật mình khi tự nhận ra tuy chưa già nhưng mình cũng không còn trẻ nữa.

Lời giải cho bài toán người già

Có lời giải nào cho bài toán người già thôi chơi vơi không? Tôi đem tâm tư này trao đổi với người bạn lớn của mình và được nghe đáp lại: “Có đấy!”. Người bạn lớn của tôi nói rằng: “Bài toán cho người già từ lâu đã được các nước đang phát triển và phát triển giải quyết, có điều, cách giải của mỗi quốc gia mỗi khác. Nhưng để ta tìm hiểu, học tập và áp dụng được thì nên nghiên cứu mô hình này ở Trung Quốc – quốc gia này có nhiều đặc thù khá giống nước ta. Chủ trương mỗi gia đình chỉ được có một đứa con kéo dài nhiều năm đã hạn chế được mức sinh sản khoảng 200 triệu người và làm lợi cho Trung Quốc hàng trăm tỉ USD đã góp phần đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nhưng đồng thời, cũng để lại hậu quả là từ nay đến năm 2030, một cặp vợ chồng trẻ phải lo cho mười hai người già”…

Nhìn từ Quảng Đông

Được sự giúp đỡ của Lãnh sự quán Trung Quốc tại TP.HCM và Sở Ngoại vụ tỉnh Quảng Đông, tôi và cộng sự đến Quảng Châu để tìm hiểu và học tập nhằm tìm lời giải cho bài toán người già. Trong những ngày ở đây, chúng tôi đã được Nhà nước Trung Quốc đưa đi thăm nhiều nơi dành riêng cho người già với nhiều hình thức đầu tư khác nhau:

- Loại hình 100% vốn Nhà nước được dành riêng cho cán bộ về hưu.

- Loại hình lấy thu bù chi, còn thiếu bao nhiêu Nhà nước bù, dành cho mọi đối tượng tuổi từ năm mươi trở lên.

- Loại hình 100% vốn tư nhân thì kết hợp như một khu phố dành cho người già có bán phòng, thuê phòng, bệnh viện, nhà hàng, chỗ chơi và chỗ học. Ai yếu quá thì có thể thuê riêng hộ lý để lo cho mình và giúp việc trong phòng.

Chủ đề sinh hoạt, học tập gồm: Anh văn, tin học, thư pháp, hội họa, nhiếp ảnh nghệ thuật, thể dục, thể thao, khiêu vũ, múa, thanh nhạc, đánh cờ, dạy dinh dưỡng và tự chăm sóc sức khỏe, v.v…

Về mô hình hoạt động, thì giống như các Nhà văn hóa ở Việt Nam, nhưng ở đây được gọi là trường. Học viên sau mỗi khóa học thì được cấp bằng, đến một cấp nào đó cái bằng này đủ cho người học được công nhận là thầy và được dạy lại cho những người già ở trường này hoặc trường kia. Các giáo viên đứng lớp là những người thầy nổi tiếng nhưng cũng đã về hưu, họ lại được tiếp tục sống có ích với sở trường của mình. Còn người học thì được chọn lựa những môn mình thích mà lúc trẻ không có thì giờ để học. Mỗi trường có từ 1.800 người đến 2.200 người sinh hoạt thường xuyên.

Ở những môn cần phải viết, cách bố trí lớp học giống như trường cấp III của mình. Người dạy do không còn bị áp lực thời gian nên dạy rất thanh thản và nhiệt tình. Người học thì bây giờ mới được học môn mình thích cho nên học rất say mê. Tôi được đứng từ dưới lớp nhìn lên, từ trên lớp nhìn xuống và điểm nổi bật đập vào mắt tôi là mái đầu của học viên ai ai cũng bàng bạc điểm sương. Tại lớp học, ông bà ngồi san sát nhau, có khi còn che miệng rúc rích cười. Tôi thấy, họ thật sự bình yên và tự tại khi được sinh hoạt trong cộng đồng cùng trang lứa với mình.

Dù ở hình thức hoạt động do Nhà nước hay tư nhân đầu tư, tôi đều bắt gặp cái chung nhất: những gương mặt rạng ngời, những ánh mắt ấm áp và nụ cười luôn đọng trên môi.

Nếu già mà an nhiên, tư tại như thế thì cho tôi được già với.

Cần một chủ trương

Người ta nói “Chăm già như chăm trẻ”, sau chuyến đi thực tế, tôi đã tìm ra lời giải của bài toán người già: nếu chúng ta tổ chức được cho người già “đi thành bầy” như thuở còn trẻ thì người già sẽ thôi không chơi vơi nữa. Cuộc đời là một chuỗi các vấn đề phải giải quyết, khi ta tìm ra lời giải của bài toán này thì bài toán mới phát sinh có phần gai góc hơn.

Thực tế ở nước ta, để người già được “đi thành bầy” thì không chỉ có ý tưởng, có tiền, có tấm lòng, mà còn cần có một chính sách từ cấp Trung ương, cần có sự phối hợp đồng bộ từ trên xuống, từ dưới lên, từ ngành ngang qua ngành dọc để tạo môi trường sống vui, sống khỏe, sống có ích nhưng phải thích hợp cho người già.

Một ý tưởng tốt đẹp chỉ thật sự có giá trị khi đưa vào thực tiễn và được chấp nhận. Chuyến đi thực tế vừa qua của chúng tôi là bước khởi đầu, thăm dò, tìm hiểu và học tập để phác thảo một mô hình đầu tư và kinh doanh lĩnh vực kinh tế nhân văn này.

Chúng ta không thể để người già đi một mình chơi vơi mãi được!